Kim jest ta dziewczyna z obrazu? To pytanie zadajemy nader często kontemplując dzieła sztuki. Odpowiedź na nie znalazła malarka Aviva Blum, która na jednym z malowideł Wojciecha Cieśniewskiego rozpoznała? siebie. Tak zrodziła się koncepcja wystawy ?A jednak życie? Blum i Cieśniewski organizowanej przez Muzeum Żydów Mazowieckich, Oddział Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Zaprojektowaną przez pracownię WXCA przestrzeń wystawienniczą będzie można zwiedzać od 28 kwietnia do 23 sierpnia 2023 roku w Płocku przy ul. Kwiatka 7.
Sztuka to płaszczyzna, na której wartości i idee artysty spotykają się z emocjami i przeżyciami odbiorcy. Gdy tym odbiorcą jest drugi artysta, który dosłownie odnajduje siebie na płótnach twórcy, dochodzi do fenomenalnego incydentu. Tak było w przypadku Avivy Blum i Wojciecha Cieśniewskiego. Ich ścieżki zbiegły się zupełnie przypadkowo w 2022 roku w 80. rocznicę zagłady gett w Otwocku, Falenicy i Rembertowie. Te właśnie wydarzenie upamiętnić miała wystawa prac Wojciecha Cieśniewskiego pod wymownym tytułem ?A jednak życie?. Zainspirowany odnalezionymi na profilu FB ?Otwoccy Żydzi? fotografiami, artysta w charakterystyczny dla swej pracy twórczej, pełen ekspresji sposób odmalował zdarzenia i postacie z przeszłości.
Przypadek czy przeznaczenie?
Wśród wystawionych prac znalazła się ?Wiosna narodu 1948? - obraz zainspirowany fotografia? trzech nastoletnich dziewcząt, przebywających po wojnie w Domu Dziecka im. Dawida Guzika w Otwocku, do którego trafiały ocalałe żydowskie dzieci. Jedna? z nich okazała się być Aviva Blum. Jej matka, Luba Bielicka-Blum była kierowniczka? otwockiego domu sierot. Znalazłszy informacje o wystawie ?A jednak życie? w Internecie, rozpoznała tam siebie? Tak doszło do spotkania dwójki artystów, które zaowocowało wspólną wystawą prac o tym samym tytule, który nabrał jednak dodatkowych znaczeń.
A jednak życie
Organizowana przez Muzeum Żydów Mazowieckich, a dokładnie Oddział Muzeum Mazowieckiego w Płocku wystawa jest bowiem kolejnym rozdziałem opowieści o z?yciu mimo wszystko. Zestawienie obrazów Blum i Cies?niewskiego pozwala uchwycić różnicę artystycznych postaw świadków Zagłady i kolejnego, powojennego pokolenia. Artyści ocalali z Zagłady, do których należy Aviva Blum, po wojnie mierzyli się? z niemożnością? znalezienia adekwatnego języka dla wyrażenia swych traumatycznych przeżyć. Blum jako artystka, odcięła się? od wojennej historii i oddała studiowaniu pejzażu w nowej ojczyźnie, transponując go na kompozycje? barw i form. Cies?niewski z kolei należy już? do kolejnego pokolenia, które zmaga się? nie z bezpośrednim doświadczeniem, lecz pamięcią. W swoich obrazach przywołuje tragiczne zdarzenia i podejmuje ?próby? dotknięcia doświadczeń, których nie potrafi zrozumieć. W jego onirycznych pracach przeszłość miesza się? z teraźniejszością, rzeczywistość ze snem, świadcząc o niemożności stworzenia spójnej reprezentacji tego, co się? wydarzyło.
Sztuka, która ocala
Zarówno Blum jak i Cies?niewski, choć posługują? się? odmiennym językiem malarskim, malują? tak, jak widza? i czują?. Aviva Blum często podkreśla, iż sztuka stała się dla niej sposobem ucieczki od straszliwych wspomnień z czasów wojny i przestrzenia?, w której mogła znaleźć spokój i ukojenie. Z równą? powaga? traktuje twórczość Wojciech Cies?niewski, który sztukę rozpatruje w kategoriach nie tylko estetycznych, ale i etycznych. Malując otwockich Z?ydo?w ożywia postacie tych, którzy zginęli lub zestawia zmarłych z ocalałymi. Jego malowanie staje aktem moralnym, wypowiedzią? niezgody na śmierć. Choć wiec jedno ucieka od historii w świat natury, zaś drugie dramatycznie usiłuje tej historii dotknąć, artystów łączy podobny stosunek do sztuki: oboje wydają? się? przypisywać jej ocalająca?, zbawienna? role?. Ich wspólna wystawa to już nie tylko opowieść o sile z?ycia, ale tez? mocy sztuki. Prace obu artystów dostępne będą szerokiemu gronu odbiorców od 28 kwietnia do 23 sierpnia 2023 roku w Płocku przy ul. Kwiatka 7.
Architektura w służbie malarstwu
Także sama przestrzeń wystawiennicza jest kontynuacją otwockiej wystawy, a za jej projekt ponownie odpowiada Pracownia Architektoniczna WXCA. Pracujący przy koncepcji wystawy architekci - Paweł Wolanin, Ewelina Szeląg oraz Marta Sękulska-Wrońska zabierają zwiedzających w ekscytującą podróż do malarskiego świata Avivy Blum i Wojciecha Cieśniewskiego. To niezwykłe spotkanie dwóch artystów odbędzie się w budynku dawnej synagogi mieszczącej obecnie Muzeum Mazowieckich Żydów. Architektom zależało, by układ ścian dedykowanych pod obrazy wyraźnie odcinał się od przestrzeni Sali Modlitw o symetrycznym charakterze. Ważne było, by w gąszczu nowych, tymczasowych płaszczyzn nie zatarła się oryginalna struktura oparta na czterech słupach.
- Uzyskaliśmy to zarówno nieregularnym, niesymetrycznym układem ścian jak i ich barwą. Kompozycja została nieskrępowanie nałożona na wnętrze Sali, tak by prosto określne płaszczyzny wyznaczyły nowe, bardziej intymne przestrzenie do obcowania ze sztuką.
Jednocześnie zachowaliśmy oś widokową od wejścia, ponad zlokalizowaną na środku Bimą, do zabytkowej Arki Tory. Z kolei kolor przygaszonego granatu jednoznacznie wyróżnia ścianki spośród jasnych, zabytkowych ścian synagogi. Dodatkowo lustrzane cokoły sprawiają, że ściany niosące obrazy nabierają lekkości - lewitują nad posadzką ? opowiadają o projekcie przestrzeni wystawienniczej architekci z WXCA.
Organizatorzy: Muzeum Żydów Mazowieckich oddział Muzeum Mazowieckiego w Płocku
Współorganizatorzy: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN I Fundacja Wojciecha Cieśniewskiego
Partnerzy: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie I Pracownia Architektoniczna WXCA I Zarząd Kolekcji Avivy Blum
Patronat medialny: Więź
O artystach:
Aviva Blum-Wachs urodziła sie? w 1932 roku w Warszawie jako Wiesia Blum. Wraz z matka? i bratem zdołała wydostac? sie? z warszawskiego getta i przez?yła wojne? ukrywaja?c sie? po ?aryjskiej? stronie. Po jej zakon?czeniu, w wieku 18 lat zdecydowała sie? na emigracje? do Izraela, gdzie zmieniła imie? na Aviva i zamieszkała w kibucu Revadim. Tam tez? zwro?ciła sie? w strone? two?rczos?ci artystycznej ? uczyła sie? rysunku w Instytucie Schwartzmana i studiowała malarstwo w Intytutcie Avni w Tel Awiwie a naste?pnie grafike? w Akademii Bezalel w Jerozolimie. Inspiracja? dla jej prac graficznych i obrazo?w najcze?s?ciej jest izraelski pejzaz?, zwłaszcza wzgo?rza otaczaja?ce Jerozolime?, w kto?rej ostatecznie zamieszkała. W swoich obrazach pejzaz? poddaje artystycznej syntezie i transponuje na je?zyk abstrakcyjnych, uroszczonych form. Szczego?lna? wage? przykłada do barw, kto?re harmonizuje ba?dz? kontrastuje, przez co jej prace zyskuja? dramatyczny, ekspresyjny wyraz.
Wojciech Cies?niewski urodził sie? w 1958 roku w Działdowie. Ukon?czył studia matematyczne w Olsztynie po czym wyjechał do Warszawy, gdzie odbył studia malarskie na Akademii Sztuki Pie?knych. Do dzis? pracuje na macierzystej uczelni, od dziesie?ciu lat jako profesor. Swoja? two?rczos?c? zaczynał od abstrakcji, czasem przeszedł na strone? figuracji, da?z?a?c do wie?kszej jednoznacznos?ci i komunikatywnos?ci obrazu. W ostatnich latach coraz cze?s?ciej podejmuje ro?z?ne wa?tki z tragicznej historii XX wieku, wyraz?aja?c solidarnos?c? z ofiarami przes?ladowan? i totalitaryzmo?w. Powracaja?cym w jego two?rczos?ci tematem jest trudna historia własnej rodziny i rodzinnej miejscowos?ci, mazurskiego Działdowa, rozgrywaja?ca sie? w cieniu faszyzmu i powojennej komunistycznej rzeczywistos?ci.
